وبلاگ

آشنایی با قبرستان‌های ایران

ایران دارای قبرستان‌های متعددی با اهمیت تاریخی، فرهنگی و مذهبی است. برخی از این قبرستان‌ها ماهیت گردشگری داشته و به ثبت آثار ملی رسیده‌‎اند. در این محتوا قصد داریم شما را با قبرستان‌های ایران آشنا سازیم. همراه تالار ترحیم قصر گلها باشید.

تاریخچه ایجاد قبرستان در ایران

قبرستان‌های ایران بیشتر در مناطق قدیمی کشور واقع شده‌‎اند. از قدیم به همه ما گفته‌‎اند که مرگ حق است. با اندکی تفکر روی این جمله می‌‎توان دریافت یکی از مشترکاتی که برای همه انسان‌ها اتفاق می‌‎افتد مرگ می‌باشد. چون مرگ همواره یکی از حقایق زندگی انسان‌ها بوده، از دیرباز و حتی پیش از ترویج زندگی شهر نشینی، آداب و رسوم خاصی برای برخورد با مردگان وجود داشته است. در ایران از زمان اسلام به بعد، مرده‌ها در اکثر شهرها به جای سوزانده شدن، به خاک سپرده می‌‎شدند. البته قبل از اسلام نیز خاکسپاری در ایران مورد استفاده بوده‌ ‎است اما در شهر‎هایی نیز مرده‌های خود را برای تطهیر می‌‎سوزاندند.

گور‌های ما قبل تاریخ کشف شده در ایران اکثرا دسته‌جمعی هستند. البته عموم این گورها برای اشراف و خانواده‌های سلطنتی بودند. از دوره هخامنشیان در ایران، گورها به‌صورت متمرکز در آمده و مراسم تدفین تا حدی شبیه به مراسم‎ کنونی شده ‎است. البته ریشه مراسم کنونی دفن در ایران، به پیدایش اسلام در کشورمان برمی‎گردد. جالب است بدانید که قبرستان‌های متمرکز در ایران، جزو قدیمی‌ترین قبرستان‌های شناخته شده در دنیا هستند.

اولین قبرستان ایران کجاست؟

اولین قبرستان به سبک اسلامی ایران، در روستای سفید چاه، در بخش یانه‌‎سر از توابع شهرستان بهشهر واقع شده است. تاریخ احداث این گورستان که از قبرستان‌های ایران به‌شمار می‌رود، مربوط به دوره تیموریان است. این یعنی که قدمت این قبرستان دسته کم به ۱۲۰۰ سال پیش باز می‌گردد. استان مازندران و بخش دیلمان از استان گیلان، قسمت‌هایی هستند که از هزاران سال پیش محل زندگی دسته ‎جمعی بوده‌‎اند. به همین جهت وجود قبرستان‌های باستانی در این استان‌ها اصلا عجیب نیست. هم‌‎اکنون سفید‌چاه یکی از مراکز دیدنی و باستانی در بهشهر محسوب می‌‎شود که سالیانه افراد زیادی برای بازدید از آن به مازندران و روستای سفید‌چاه می‌روند.

از ویژگی‌های اصلی این گورستان، سنگ قبر‎های ایستاده آن است. این سنگ‌ها بسته به طبقه اجتماعی فرد دفن شده، دارای تزئینات خاص بوده‌‎اند. هم‎چنین جنسیت افراد دفن شده در این قبرستان به شکل خاصی مشخص گردیده‌‎اند. بر روی قبر مرد‌ها شانه دوسر قرار گرفته و برای مردگان مونث نیز از شانه‌های یک سر استفاده شده‎ است. جالب است بدانید که قبرستان سفید چاه و قبر‎های موجود در آن از سال ۱۳۸۱ به‌عنوان آثار باستانی ملی شناخته شده و ثبت گردیده‌‎اند.

اگر قصد رزرو تالار ترحیم دارید تالار قصر گلها بهترین گزینه پیش‌روی شما است.

زیباترین قبرستان‌های ایران

بدون شک در ایران قبرستان‌های بسیار زیبایی وجود دارد که برخی از آن‎ها از قدمت طولانی نیز برخوردار هستند. برای مثال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

قبرستان جن

در ایران قبرستان‌های قدیمی زیادی وجود دارد که بعضی به سبب قدمت و بعضی دیگر به علت زیبایی و بزرگی بسیار معروف هستند. قبرستان جن، یکی از قبرستان‌های ایران است که در استان سیستان و بلوچستان و در شهر بندری چابهار واقع شده‌‎است. علت معروفیت و زیبایی این قبرستان در نوع قبرهای آن است. قبرهای این گورستان از دل سنگ یکپارچه کنده شده‌‎اند.

 این مدل گورستان در ایران بدون تشابه است. به سبب سختی و زمان‌بر بودن کندن سنگ یکپارچه، بومیان این منطقه، کار کندن قبرها را به جن‌ها نسبت داده‌اند و از دیر باز به آن قبرستان جن می‌گفتند.

قبرستان کاهنان زرتشتی

یکی دیگر از قبرستان‌های ایران، قبرستان موبدان زرتشتی است که آن‌هم در سیستان و بلوچستان قرار دارد. این گورستان در کوه‌پایه واقع شده و آن‎چنان که پیداست برای احداث آن از آرامگاه کوروش کبیر الهام گرفته شده‌‎است. مساحت این قبرستان حدود ۷۰۰ متر مربع است و قدمت آن بیش از ۷۰۰ سال در نظر گرفته می‌شود.

قبرستان فال

قبرستان فال یکی دیگر از قبرستان‌های ایران است که در استان فارس و در بخشی به همین نام واقع شده است. این قبرستان به زمان پس از اسلام نسبت داده می‌شود. علت نیز در علایم و نماد‌های موجود در این قبرستان است. آیات قرآن، نماد‌های اسلامی، خط کوفی روی بعضی از قبر‌ها و دلایل دیگر، سبب شده که این قبرستان به زمان پس از اسلام و حدود ۸۰۰ سال قبل نسبت داده شود.

قبرستان شیر سنگی

قبرستان شیر سنگی در الیگودرز واقع شده و از قبرستان‌های معروف و زیبای ایران برشمرده می‌شود. در لرستان شیر نماد شجاعت است. برای مردان شجاع و جنگجو در این قبرستان از نماد شیر استفاده شده‌‎است. در سراسر این قبرستان مجسمه و نماد هایی از شیر نر وجود دارد که سبب معروفیت و جذب افراد برای بازدید شده‌است.

تالار تولد قصر گلها آماده پذیرایی در جشن تولدهای شما در این مجموعه است. 

معروف‌ترین قبرستان ایران

شهر‎های قدیمی ایران همگی دارای قبرستان‌های باستانی و قدیمی هستند. در کشور ما به سبب تاریخ کهن آن، وجود قبرستان‌های قدیمی امری طبیعی است، اما اکنون می‌خواهیم در مورد شناخته شده‌‎ترین قبرستان ایران صحبت کنیم.  قبرستان موجود در شهر‌ ری که از سالیان گذشته به آن بهشت زهرا می‌گفتند، بزرگ‏‎ترین قبرستان ایران بوده که فعالیت خود را به طور رسمی از سال ۱۳۴۲ آغاز نموده‌ است.

بهشت زهرا به قدری بزرگ است که از سال ۱۳۴۲ تا‌کنون فضای در نظر گرفته شده برای آن کافی بوده است. در شهر‎های دیگر برای اینکه قبرستان با مشکل کمبود جا مواجه نشوند، زمین‌هایی را در اطراف، به عنوان ساپورت قبرستان اصلی در نظر می‌گیرند تا با پر شدن قبرستان اصلی، مشکلی از این جهت ایجاد نشود. در زمین در نظر گرفته‌شده برای بهشت زهرا حدود ۱ میلیون و هفتصد هزار نفر دفن شده‌‎اند.

شهرت بهشت زهرا به قدری زیاد است که در اکثر شهر‎ها اسم قبرستان‌های بومی خود را بهشت زهرا می‌گذارند یا نامی اقتباسی از بهشت زهرا را برای قبرستان خود برمی‌گزینند. مثلا در شهر‌های بزرگ و قدیمی همچون اهواز، اسم قبرستان شهر، بهشت آباد است. در شهر رشت، همچون تهران، به قبرستان، بهشت زهرا می‌گویند. از مهم‌ترین دفن شدگان بهشت زهرای شهر ری می‌توان به شهیدان ۸ سال دفاع مقدس، هنرمندان برجسته کشور مانند ناصر ملک مطیعی، محمد علی فردین، مرتضی پاشایی و ورزشکاران نامی ایران همچون ناصر حجازی، آیدین نیک خواه بهرامی، مهرداد میناوند و غیره اشاره کرد.

قدیمی‌ترین قبرستان‌های ایران

قبرستان‌های قدیمی ایران به سبب تفاوت فرهنگ و نژادهای گوناگونی که در ایران وجود دارد، دارای ویژگی‌های مختلفی هستند. در این خصوص به معرفی برخی از آن‎ها می‌پردازیم:

• قبرستان دارالسلام شیراز

دارالاسلام از قبرستان‌های قدیمی ایران است. این قبرستان هم بسیار کهن بوده و هم در ساخت آن نهایت ابتکار بکار گرفته شده‌‎ است. سنگ قبر‌های این گورستان، با وجود قدیمی بودن، دارای نقش و نگار‌های خاص و منحصر به فردی هستند که هر کدام به نحوی بیان‌کننده یک داستان از فرد دفن شده هستند. این قبرستان مملو از نماد‌های خاص و هویتی مردم این منطقه است و به‌گونه‌‎ای صد‌ها سال تاریخ فقط در این فضای محدود خوابیده ‎است. این قبرستان یکی از زیبا‌ترین و در عین حال عجیب‌ترین قبرستان‌های ایران است. بوی بهار‌نارنج در فصل بهار و ماه اردیبهشت سبب ایجاد حالت معنوی در این قبرستان می‌شود.

• بهشت آباد اهواز

یکی دیگر از قبرستان‌های ایران که اکنون نیز مورد استفاده است، قبرستان بهشت آباد اهواز نام دارد. این قبرستان دارای ۷کیلومتر مربع وسعت بوده که حدود یک سوم آن هنوز مورد استفاده قرار نگرفته است. به سبب وجود درخت‌های سبز چنار در این قبرستان، به آن بهشت آباد گفته می‌شود. البته این نام اقتباسی از بهشت زهرا است ولی ساکنین شهر، علت این نام‌گذاری را بیشتر به درختان چنار موجود در قبرستان نسبت می‌دهند.

برای انتخاب رنگ سنگ قبر مناسب به مقاله موجود در سایت تالار ترحیم قصر گلها مراجعه نمایید.

جمع‌‎بندی

قبرستان‌های ایران به‌سبب طرح‌های اسلامی و قدمت بالایی که دارند از قدیم جزو قبرستان‌های معروف در خاورمیانه محسوب می‌شدند.  قبرستان‌های ایران بیش از این تعداد ذکر شده هستند اما در این مقاله سعی شده که معروف‌ترین و قدیمی‌‎ترین‌ها یکجا جمع گردد.

فرهنگ اسلامی و احترامی که در این فرهنگ برای مردگان در نظر گرفته می‌شود، سبب شده که قبرستان‌ها  مورد توجه مسلمانان قرار بگیرند. این فرهنگ سبب شده تا افراد با رفتن به قبرستان، احساس دلگرم کننده‎ای داشته باشند.