ماه محرم، ماه عزادارای سرور و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین است. با فرا رسیدن این ماه خیابانها و کوچهها، مساجد و تکایا و حسینیهها مشکیپوش میشوند و دستههای عزاداری به راه میافتند. همه ما از کودکی مراسم عزاداری امام حسین (ع) را به یاد میآوریم. برگزاری مراسم عزای حسینی قدمتی دیرینه دارد که در طول سالیانی دور و دراز، نسل به نسل به اکنون منتقل شده است. آیا تاکنون فکر کردهاید اولین مراسم عزای امام حسین ع کجا و چه زمانی برگزار شده است؟ در طول سالیان چگونه برگزار میشده است و چه آدابی داشته است؟
برای جواب دادن به این پرسشها با سایت قصر گلها همراه باشید.
شاید بتوان گفت اولین باری که شیعیان بهطور رسمی و گسترده برای شهادت مظلومانه امام حسین و یارانشان در دشت نینوا عزاداری نمودند، در زمان آلبویه است. در سال ۳۵۲ هجری قمری بود که مردم در ماه محرم خیابانها و کوچهها را سیاهپوش کردند و در عزای حسینی اشک ماتم ریختند. رهبران آلبویه شیعه بودند و خود از مردم میخواستند در روز شهادت امام حسین مراسم عزاداری و نوحه سرایی برپا کنند. کمکم این مراسم در میان مردم تبدیل به یک ارادت به امام حسین شد و شیعیانی که قلبشان داغدار سرور و سالار شهیدان بود هر ساله مراسم عزای حسینی را برپا میکردند.
برپایی مراسم عزاداری ماه محرم و روز عاشورا نسل به نسل در میان حکومتهای بعدی نیز ادامه پیدا کرد، به طوریکه در زمان حکومت صفویان، جهانگرد ایتالیایی به نام فرانچسکو جملی کارری در سفرنامه خود مینویسد:
“روز دوشنبه ۲۳ ماه اوت، با طلوع ماه نو، برگزارى مراسمِی بسیار غمانگیز آغاز شد. ایرانیان به یاد درگذشت دو تن از امامان خود، حسن و حسین فرزندان على این مراسم را همه ساله برگزار مىکنند. این دو نفر در نزدیکىهاى بغداد به دست عمرابنسعد به قتل رسیدهاند. این مراسم ده روز طول مىکشد و در تمام این مدت میدانها و گذرگاهها چراغانى و روشن و علمهاى سیاه در همه جا برافراشته است. در سر گذرها صندلیهایى گذاشتهاند که هر چندگاه یک ملا بر روى آن مىنشیند و سخنانى در مصیبت کشتگان مى گوید. همه ساکنان محلهها در حالى که بهعنوان سوگوارى جامه کبود یا سرخ بر تن کردهاند، در پاى کرسى وعظ و مرثیه آنان مىنشینند.”
این روند طی سالیان در حکومتهای بعدی از افشاریان و زندیان و سپس قاجار و پهلوی و اکنون در انقلاب اسلامی ایران پابرجا مانده است.
برای رزرو تالار مراسم مهمانی خصوصی از تالار قصر گلها با مشاورین این تالار در ارتباط باشید و با شماره ۰۹۱۲۲۳۰۰۱۴۷ تماس بگیرید.
اما چرا مراسم عزاداری برای امام حسین (ع) از اول محرم آغاز میگردد؟ پاسخ را در سخنان حجتالاسلام پناهیان جستجو میکنیم. ”این موضوع شاید به اعتبار فرمایش امام رضا(ع) است که میفرماید از اول دهۀ محرم حزن و اندوه در چهرۀ پدرم دیده میشد و حالت عزادار به خود میگرفتند. در روایت آمده است که امام رضا(ع) فرمودند: هنگامی که ماه محرم شروع میشد، دیگر کسی پدرم را خندان نمیدید و هر روز ناراحتی او بیشتر میشد تا روز دهم محرم. پس وقتی روز دهم میرسید، آن روز روز مصیبت و اندوه و گریۀ او بود. همچنین “شاید به این دلیل باشد که عزاداران قبل از عاشورا با ده شب عزاداری بتوانند خود را برای حضور در غم بزرگ عاشورا آماده کنند. چرا که پس از یک هفته عزاداری، حضور در ذکر مصیبت هولناک عاشورا قابل تحملتر خواهد بود. تمام عزاداران میدانند که اگر عزاداری از روز عاشورا شروع میشد چقدر ذکر مصیبتها در عاشورا دردناکتر و غیرقابل تحملتر میشد. برای رزرو تالار ترحیم از تالار قصر گلها ایجاد کلیک کنید.
امروزه مراسم عزاداری برای امام حسین (ع) محدود به کشورهای مسلمان نشین یا شیعه نشین نیست. در قلب کشورهای مسیحی و یهودی و حتی کافر مراسم عزاداری ماه محرم بهشکل گستردهای توسط شیعیان برگزار میگردد . در بسیاری از کشورهای اروپایی به همت مسلمانان آن کشورها، مساجد و حسینیههایی بنا شده که در ایام سوگواری ماه محرم محفل عزاداران حسینی است و برنامههای مختلفی به مناسبت این ایام در آنها برپا میشود. در این کشورها سخنرانی مذهبی، سرودن شعر در رسای سرور شهیدان، مراسم سینه زنی و مدیحه سرایی برگزار میگردد.
در ایران نیز مراسم عزای حسینی در شهرهای مختلف به گونههای متفاوت برپا میشود. مثلا در شهر اردبیل مراسم طشتگذاری یا طشتگردانی صورت میگیرد. این طشت نمادی از مشک خالی سقای کربلا است که دراردبیل آنرا به یاد لبهای تشنه امام حسین (ع) و یارانش پر از آب میکنند که معتقدند این آب متبرک و مقدس است و برای شفای بیماران و گرفتن حاجت مینوشند.
در شهر یزد مراسم نخل گردانی از مراسم رایج برای سوگواری حسینی است. این نخل یک اسکلت چوبی بسیار بزرگ است که روی آن پارچه، آینه، چراغ، شمشیر و… قرار میدهند و نمادی از تابوت سیدالشهدا(ع) است. این نخل سنگین که با همکاری و کمک همه عزاداران بلند میشود در میان خیل عظیم عزاداران گردانده میشود و مراسم عزاداری پرشکوهی برای آن برپا میگردد.
در لرستان مراسم گل مالی رایج است. در این مراسم عزاداران حسینی صورت و بدنشان را در سوگ ارباب بی کفن با گل نرم و گلاب گل مال میکنند و پس از خشک شدن گلها با به راه انداختن دسته های عزاداری به سوگواری میپردازند.
در بسیاری دیگر از شهرهای ایران از جمله بوشهر و اصفهان و مشهد و غیره مراسم عزاداری به گونههای مختلف برگزار میگردد.
تالار ترحیم قصر گلها در مرکز شهر تهران واقع است.
معمولا در مراسمی که سالهای متمادی مردم را به خود جذب کند خرافاتی وارد میشود. مراسم ماه محرم نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. برخی از مردم با وارد کردن عمدی یا سهوی برخی سنتهای غلط باعث بهوجود آمدن خرافه در طول سالیان دراز شدهاند. ازجمله این خرافات میتوان بهنقل داستانهای موهوم و افسانهای از رشادتهای امام حسین و حضرت عباس اشاره نمود. همچنین مراسم قمهزنی به شکلهایی وحشتناک و غیر عادی از دیگر کارهای خرافی است. تحریف برخی از روایات دشت کربلا و سخنان اهل بیت امام حسین باعث به وجود آمدن برخی اعتقادات غلط و خرافات واهی شده است که در این زمینه باید هوشیار بود و سخنان همه راویان مجالس عزا را بدون تحقیق نپذیرفت.